Autyzm i "alergia" mózgu

Mastocyty (komórki tuczne) w skórze, jelicie czy układzie oddechowym mogą być aktywowane przez różne czynniki: alergiczne, infekcyjne, środowiskowe, stresowe i stanowią pierwszą linię obrony organizmu. W wyniku aktywacji uwalniają one mediatory, które wywołuja stan zapalny i powodują, że naczynia krwionośne stają się bardziej przepuszczalne. Mediatory te przenikają do krwi i wraz z nią przemieszczają się do innych części organizmu. Stwierdzono, że osoby z ASD są bardzo podatne na stres, który, szczególnie w okresie prenatalnym, związany jest z podwyższonym ryzykiem wystąpienia autyzmu.

Komórki tuczne występuja także w mózgu, gdzie stanowią swoistą “immunologiczną bramę do mózgu”. Dzieci rodzą się z bardzo dużą iloscią mastocytów w mózgu, przez co ich system immunologiczny jest bardzo wrażliwy. Najwieksza ilość mastocytów znajduje się w podwzgórzu, które odpowiada za przekazywanie informacji sensorycznej pomiędzy różnymi obszarami mózgu, funkcjonalnie łączy układ wewnątrzwydzielniczy z ośrodkowym układem nerwowym oraz komunikuje się z układem limbicznym biorącym udział w regulacji zachowań emocjonalnych. Podwzgórze kontroluje między innymi takie funkcje jak: głód, pragnienie, rytm dobowy, sen, temperaturę ciała i zachowania rodzicielskie. W podwzgórzu produkowane są neurotransmitery (m.in. noradrenalina, dopamina, serotonina, acetylocholina, glutaminian), neuropeptydy (oksytocyna, wazopresyna) oraz hormony (somatostatyna, somatoliberyna, prolaktostatyna, prolaktoliberyna, melanostatyna, melanoliberyna).

Bariera krew-mózg jest bardzo szczelna i przenikają przez nią jedynie cukry proste (glukoza) i aminokwasy. W sytuacji, gdy mediatory uwolnione z aktywowanych komórek tucznych docierają wraz z krwią do mózgu, dochodzi do przerwania bariery krew-mózg, przez którą mogą teraz łatwo przeniknąć również inne związki, które aktywują mózgowe komórki tuczne. Dochodzi do rozprzestrzenienia się reakcji zapalnej w mózgu. Uważa się, że istotną rolę w tym procesie mogą też odgrywać komórki mikrogleju poprzez oddziaływania z komórkami tucznymi. Mikroglej stanowią komórki nieneuronalne centralnego układu nerwowego, tkankowo specyficzne makrofagi kontrolujące homeostazę i biorące udział w odpowiedzi immunologicznej. W mózgu pacjentow z ASD stwierdzono nieprawidlowości we wzroście i aktywacji komórek mikrogleju.

U dzieci z autyzmem zaobserwowano znacznie podwyższony poziom neurotensyny (NT), która wraz z hormonem uwalniającym kortykotropine wydzielanym w warunkach stresowych (CRH), może stymulować komórki mastocytarne. Co ciekawe, stwierdzono, że najwyższe stężenie receptorów NT znajduje się właśnie w podwzgórzu oraz w ośrodku Broca, który reguluje funkcje językowe i rozumienie mowy.


Tłumaczenie na podstawie: Theoharides TC (2013) Is a subtype of autism an allergy of the brain? Clin Ther 35, 584-591.